Lekeitioko
arrantzaleen kofradia zaharreko eraikina, Manuel Vicente de Laca arkitektuaren
planoek diotenez, 1803ko urtean hasi ziren egiten eta 1808an amaitu.
Eraikinak
fatxada nagusian erloju mekaniko bat zuen, 1881eko urtean ipinia. Erlojuak
atzeko aldean duen brontzezko txapan ondoko hau irakurri daiteke:
ROQUE
DE LA PRADA
EN DURANGO
1786
Erlojua eraikina baino zaharragoa
izatea da gehien harritzen duen datua, 1786koa lehena eta 1808koa bestea, 22
urte zaharragoa alegia. Baina honek badu bere azalpena
Santa
Maria elizako dorreko erlojua oso zahartuta eta matxuratuta zegoen 1786an. Hori
zela eta, udalak urte hartako apirilaren 23ko Osoko Bilkuran hartutako
erabakiaren bidez, Manuel de Gizaburuaga alkatea ahalmendu zuen, Roque de la Prada maisu-erlojugile
durangarrekin tratuan sartzeko. Eta erlojuaren kontura erabakirik egokiena
hartzeko ahalmena zuen, erloju zaharra konpontzea edo berria egitea.
Santa
Maria elizako kontuek diotenez, badirudi lehenik zaharra konpondu zutela,
berria amaitu bitartean ibil zedin ziurrenik. Erloju zaharra konpondu ondoren,
Roque de la Prada
erlojugileak berria egin zuen, Agustin de Albiz maisuak 6.170 errealetan tasatu
zuena eta erlojugileak hiru zatitan kobratu zuena: 4.000 eta 170 errealeko zati
bi, 1786an; eta azkena, 2.000 errealekoa, 1790ean.
Ondorengo
urteetan, 1798ra arte, Roque de la
Prada arduratu zen Santa Maria dorreko erlojuak zituen
matxura guztien konponketaz.
Lekeitioko
Udalak, 1846ko uztailaren 30ean izandako Osoko Bilkuran, Santa Maria elizako
erlojua lekuz aldatzea agindu zuen eta San Jose elizako teilatura eraman zuten,
herritarrentzat egokiago izango zelakoan. Horrela, Roque de la Prada-k 1786an egindako
erlojua San Jose elizara eraman zuten eta Jose Javier de Uribarren kargutu zen
aldatzeko obraren gastuaz.
1881ean,
Jose Antonio de Amias alkatea zela, Lekeitioko Udalak erloju berria erostea
erabaki zuen San Jose elizarako. Hori zela eta, Parisen bizi zen Claudio Abaroa
lekeitiarra ahalmendu zuten, Parisko Collin etxeari dorreko erloju bat
erosteko. Eta Lekeitioko Udalak “sccr. de B.H. Wagner” ereduko erloju mekanikoa
erosi zuen 4.059,40 pezetan.
1881eko
azaroaren 10ean amaitu zuten San Jose elizan erloju berria ipintzeko obra.
Erloju zaharra, 1786koa, Martin de Elordik 1881ean konpondu ondoren, San Pedro
kofradia zaharreko azken solairuan ipini zuten. Erlojua ez ezik, Esteban de
Echebaster erlojugile eta kanpaigile gasteiztarrak egindako kanpaia ere jarri
zuten, 406 pezeta kostatu zuena. Kanpaiaren zirkunferentzia 1,80 metrokoa da;
diametroa, 0,50 metrokoa; eta pisua, 106,72 kilokoa. Kanpaiak inskripzio batzuk
ditu. Goiko eraztunekoak hauxe dakar: JESUS MARIA Y JOSE ORA PRO NOBIS AÑO 1881.
Beheko eraztunak, berriz, beste hau: PRO * PIEDAD * DEL * Y * LUSTRE * AIUNTAMIENTO * DE
* LEQUEITIO * AÑO * DE * 1881. Eta beheko eraztunaren gainean
dagoen lauki baten barruan honakoa: ESTEBAN / ECHEBASTER / EN VITORIA.
Batzorde
bat eratu zen erloju biak ipintzeko obrak jarraitzeko. Batzordearen gustura
geratu ziren egindako lan biak. Eta obra horien kostua 2.103,53 pezetakoa izan
zen, Lekeitioko Udalak ordainduak.
Erlojuaren mekanismoa eta kanpaia
San
Jose elizako erlojua Francisco de Inchusagarri aguazilak zaintzen zuen 1846tik.
Aurrerantzean ere bera arduratu zen erloju bien zaintzaz eta korda emateaz.
Iaz,
2003an, San Pedro kofradia zaharreko eraikina zaharberritzeko obrak hasi ziren.
Hori zela eta, han zegoen erlojua desmuntatu eta San Pedropeko lonjara eraman
zuten. Han dago nork konpondu zain. Lan horiek aurten amaitu dira, 2004ko
otsailaren 26an.
Iñaki Madariaga Valle 2004